1. Tổng quan
Bệnh Parkinson là một rối loạn hệ thống thần kinh tiến triển có ảnh hưởng đến vận động. Các triệu chứng xuất hiện từ từ, đôi khi bắt đầu bằng cơn run ở một tay hầu như không đáng chú ý. Run là triệu chứng phổ biến, nhưng cũng thường gặp cứng cơ hoặc chậm chạp trong chuyển động.
Trong giai đoạn đầu của bệnh Parkinson, khuôn mặt của bạn có thể ít hoặc không có biểu hiện cảm xúc. Cánh tay có thể không vung vẩy khi bạn đi bộ. Lời nói của bạn có thể trở nên mềm mỏng hoặc bị nói lắp. Các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn khi bệnh tiến triển theo thời gian.
Mặc dù bệnh Parkinson không thể chữa khỏi, nhưng thuốc có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng. Một vài trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để điều chỉnh các vùng nhất định trong não và cải thiện các triệu chứng của bạn.
2. Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh Parkinson ở mỗi người có thể khác nhau . Dấu hiệu sớm của bệnh có thể nhẹ và không được chú ý. Các triệu chứng thường bắt đầu ở một bên cơ thể và sẽ có xu hướng tồi tệ hơn ở bên đó, thậm chí sau khi các triệu chứng bắt đầu ảnh hưởng đến cả hai bên.
Các dấu hiệu và triệu chứng của Parkinson có thể bao gồm:
• Run. Một cơn run, hoặc rung, thường bắt đầu ở một chi, xuất hiện ở bàn tay hoặc ngón tay. Bạn có thể xoa ngón tay cái và ngón trỏ qua lại, được gọi là run kiểu “viên thuốc lăn tròn”. Tay bạn có thể run khi nghỉ ngơi.
• Chuyển động chậm chạp (bradykinesia). Theo thời gian, bệnh Parkinson có thể làm chậm chuyển động của bạn, làm cho các nhiệm vụ đơn giản trở nên khó khăn và tốn thời gian. Bước đi của bạn có thể trở nên ngắn hơn khi bạn đi bộ. Có thể khó ra khỏi ghế, kéo lê chân khi cố gắng đi bộ.
• Co cứng cơ. Tình trạng cứng cơ có thể xảy ra ở bất kỳ phần nào của cơ thể bạn. Các cơ cứng có thể gây đau và hạn chế tầm vận động.
• Thăng bằng và tư thế xấu. Bạn có thể bị khom lưng, hoặc mất thăng bằng do bệnh Parkinson
• Mất khả năng vận động tự động. Bạn có thể bị giảm khả năng thực hiện các động tác trong vô thức, bao gồm chớp mắt, mỉm cười hoặc vung tay khi bạn đi bộ.
• Thay đổi lời nói. Bạn có thể nói nhẹ, nhịp nhanh vội, nói lắp hoặc do dự trước khi nói. Bài phát biểu của bạn có thể trở nên đơn điệu.
• Khả năng viết thay đổi. Bạn có thể trở nên khó viết, và chữ viết nhỏ
Khi nào đi khám bác sĩ
Hãy gặp bác sĩ ngay nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến bệnh Parkinson - không chỉ để chẩn đoán tình trạng của bạn mà còn loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng đó.
3. Nguyên nhân
Trong bệnh Parkinson, một số tế bào thần kinh (nơ-ron thần kinh) trong não dần bị phá vỡ hoặc mất đi. Nhiều triệu chứng là do mất tế bào thần kinh sản xuất ra một chất hóa học trong não được gọi là dopamine. Khi nồng độ dopamine giảm, nó gây ra hoạt động bất thường của não, dẫn đến các triệu chứng của bệnh Parkinson.
Nguyên nhân của bệnh Parkinson vẫn chưa được biết, nhưng một số yếu tố dường như đóng vai trò quan trọng, bao gồm:
• Gen của bạn. Các nhà nghiên cứu đã tìm ra các đột biến gen cụ thể có thể gây ra bệnh Parkinson. Nhưng những điều này là không phổ biến trừ những trường hợp hiếm gặp với nhiều thành viên gia đình bị bệnh Parkinson.
Tuy nhiên, một số biến thể gen nhất định dường như làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson, nhưng nguy cơ mắc bệnh Parkinson tương đối nhỏ đối với mỗi dấu hiệu di truyền này.
• Yếu tố môi trường. Tiếp xúc với một số độc tố hoặc yếu tố môi trường nhất định có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson sau này, nhưng nguy cơ tương đối nhỏ.
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy có nhiều thay đổi xảy ra trong não của những người mắc bệnh Parkinson, mặc dù không rõ nguyên nhân. Những thay đổi này bao gồm:
• Sự hiện diện của thể Lewy. Các khối chất đặc biệt trong tế bào não là dấu hiệu hiển vi của bệnh Parkinson. Chúng được gọi là các thể Lewy và các nhà nghiên cứu tin rằng các thể Lewy này giữ một manh mối quan trọng về nguyên nhân gây ra bệnh Parkinson.
• Alpha-synuclein được tìm thấy trong thể Lewy. Mặc dù nhiều chất được tìm thấy trong thể Lewy, các nhà khoa học tin rằng một chất quan trọng là protein tự nhiên và phổ biến được gọi là alpha-synuclein (a-synuclein). Nó được tìm thấy trong tất cả các thể Lewy ở dạng vón cục mà các tế bào không thể phá vỡ. Đây hiện là chú ý quan trọng của các nhà nghiên cứu bệnh Parkinson.
4. Các yếu tố nguy cơ
Các yếu tố nguy cơ của bệnh Parkinson bao gồm:
• Tuổi tác. Hiếm gặp bệnh Parkinson ở người trẻ tuổi. Bệnh thường bắt đầu ở giữa hoặc cuối đời, và nguy cơ tăng theo tuổi. Thường gặp ở khoảng 60 tuổi trở lên.
• Di truyền. Có một người họ hàng gần gũi mắc bệnh Parkinson làm tăng nguy cơ mắc bệnh của bạn sau này. Tuy nhiên, nguy cơ này của bạn vẫn rất nhỏ trừ khi bạn có nhiều người thân trong gia đình cùng mắc bệnh Parkinson.
• Giới tính. Đàn ông có nhiều khả năng mắc bệnh Parkinson hơn phụ nữ.
• Phơi nhiễm với độc tố. Tiếp xúc nhiều với thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
5. Biến chứng
Bệnh Parkinson thường đi kèm với những vấn đề có thể điều trị được sau:
• Suy nghĩ khó khăn. Bạn có thể gặp vấn đề về nhận thức (mất trí nhớ) và suy nghĩ khó khăn. Chúng thường xảy ra ở giai đoạn sau của bệnh Parkinson. Những vấn đề về nhận thức như vậy rất không đáp ứng thuốc.
• Trầm cảm và thay đổi cảm xúc. Bạn có thể bị trầm cảm, đôi khi trong giai đoạn sớm. Tiếp nhận điều trị trầm cảm có thể giúp giải quyết các thách thức khác của bệnh Parkinson được dễ dàng hơn.
Bạn cũng có thể trải qua những thay đổi cảm xúc khác, chẳng hạn như sợ hãi, lo lắng hoặc mất động lực. Các bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị các triệu chứng này.
• Vấn đề về nuốt. Bạn có thể gặp khó khăn khi nuốt lúc tình trạng bệnh tiến triển. Nước bọt có thể tích tụ trong miệng của bạn do nuốt chậm, dẫn đến chảy nước dãi.
• Vấn đề về khả năng nhai và ăn. Ở giai đoạn muộn, các cơ trong miệng cũng bị ảnh hưởng, khiến việc nhai trở nên khó khăn. Điều này có thể dẫn đến mắc nghẹn và dinh dưỡng kém.
• Vấn đề về giấc ngủ và rối loạn giấc ngủ. Những người mắc bệnh Parkinson thường gặp vấn đề về giấc ngủ, bao gồm thường thức dậy vào đêm, thức dậy sớm hoặc ngủ vào ban ngày. Có thể gặp tình trạng rối loạn hành vi liên quan đến giấc ngủ là đảo mắt nhanh, thường gặp khi ngủ mơ. Thuốc có thể giúp ích cho các vấn đề về giấc ngủ của bạn.
• Vấn đề về bàng quang. Bệnh Parkinson có thể gây ra các vấn đề về bàng quang, bao gồm không thể kiểm soát việc đi tiểu (tiểu không tự chủ) hoặc tiểu khó.
• Táo bón. Nhiều người mắc bệnh Parkinson bị táo bón, chủ yếu là do đường tiêu hóa hoạt động chậm hơn.
Bạn cũng có thể bị:
• Thay đổi huyết áp. Bạn có thể cảm thấy chóng mặt hoặc lâng lâng khi đứng do huyết áp giảm đột ngột (hạ huyết áp tư thế).
• Rối loạn chức năng ngửi. Bạn có thể gặp vấn đề về khứu giác, gặp khó khăn trong việc xác định mùi nhất định hoặc sự khác biệt giữa các mùi.
• Mệt mỏi. Nhiều người mắc bệnh Parkinson mất năng lượng và cảm thấy mệt mỏi, đặc biệt là vào cuối ngày. Nguyên nhân không phải lúc nào cũng được biết.
• Đau. Một số người mắc bệnh Parkinson bị đau, ở những vùng đặc biệt trên cơ thể hoặc trên khắp cơ thể.
• Rối loạn chức năng tình dục. Một số người mắc bệnh Parkinson nhận thấy có sự giảm ham muốn hoặc hiệu suất tình dục.
6. Cách phòng ngừa
Bởi vì nguyên nhân của bệnh Parkinson vẫn chưa được biết, phương pháp để ngăn ngừa căn bệnh này vẫn còn là một ẩn số.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập thể dục nhịp điệu thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Một số nghiên cứu khác còn chỉ ra rằng những người uống caffeine - được tìm thấy trong cà phê, trà và cola - mắc bệnh Parkinson ít hơn so với những người không uống . Tuy nhiên, vẫn chưa biết được liệu caffeine thực sự ngăn cho bệnh Parkinson phát triển hay có liên quan theo một cách khác. Hiện tại vẫn không có đủ bằng chứng cho thấy uống đồ uống có chứa caffein là để ngăn ngừa bệnh Parkinson. Trà xanh cũng liên quan đến việc giảm nguy cơ phát triển bệnh Parkinson.
Nguồn: Mayoclinic.org
No comments:
Post a Comment